naar overzicht

Een briljante column

De kerstedities van de British Medical Journal reserveren altijd ruimte voor grappige artikelen. Een gerandomiseerde studie naar het effect van maandelijkse vitamine D suppletie op de nadelige gevolgen van aardbevingen, of een cohortstudie over het verdwijnen van theelepels op een Australisch onderzoeksinstituut. Dit jaar was er vlak voor kerst aandacht voor de toename van overstatements en optimistische woorden in de titels van onderzoeksartikelen. Denk hierbij aan woorden als novel, unprecedented, breakthrough en innovative. Het word novel verschijnt tegenwoordig in 7% van alle artikelen en als de trend doorzet, zal het in het jaar 2123 in iedere titel voorkomen.

Ik moest bij het lezen denken aan Sesamstraat en het vakblad Science. Die combinatie van gedachten overkomt me wel vaker als onderzoeker en vader van een jong gezin. In Sesamstraat zat vroeger een geweldig academicus, professor Nobel Prijs. Hij claimde na jarenlang onderzoek briljante uitvindingen als de voetwarmpjes en ontdekkingen als de zeldzame diersoort poonga-poonga. De populaire media, hier vertegenwoordigd door Kermit de Kikker van het Sesamstraatjournaal, wist bij deze ontdekkingen nuchter te vermelden dat respectievelijk de sok en het konijn al jarenlang bekend waren. Het gebruik van optimistische bewoordingen komt bij iedere cursus wetenschappelijk schrijven aan bod als tip om je verhaal aantrekkelijker te maken. Meestal blijft dit binnen de normen van het fatsoen, soms maken auteurs het erg bont. De titel Flow cytometry analyses and bioinformatics: new softwares to optimize novel technologies and to favor the emergence of innovative concepts in cell research werkt op de lachspieren. Ik vond het artikel bovendien buitensporig saai. Wetenschappers staan niet alleen in hun poging het leven een beetje mooier te verwoorden. De voedingsindustrie is een ideaal voorbeeld. Volkorenbrood wordt met liefde gebakken, boerenkool (waar vroeger gewoon stevige vorst overheen moest) is sinds kort supervoedsel en iedereen kan tegenwoordig thuis genieten van een gratis bezorgde doos vol verrassende seizoensproducten die met aandacht en passie geselecteerd zijn. Speciaal voor u.

Die alomtegenwoordige neiging tot opleuken is geen excuus voor onderzoekers. De wetenschap moet zorgvuldiger en voorzichter zijn dan de gewone wereld. Ik kan het kerstartikel ook niet los zien van een artikel dat vorig jaar in Science verscheen over de reproduceerbaarheid van onderzoek. Slechts een klein deel van alle grote wetenschappelijke bevindingen bleek reproduceerbaar. Te vaak was onzekerheid genegeerd; te snel waren sporadische bevindingen voor waarheid aangenomen en groots gepresenteerd. Er is een grote druk om wetenschappelijk vernieuwend te zijn en aanspraak te maken op ontdekkingen. Dat, samen met bij menigeen een intrinsiek verlangen naar roem en erkenning, zorgt ervoor dat wetenschappers af en toe uit de bocht vliegen. Het onderzoek naar overstatements zie ik als een welkom pleidooi voor saaie, degelijke wetenschap. Wetenschap waarbij belangrijke bevindingen herhaald worden om er zeker van te zijn dat we als samenleving de juiste koers behouden en ons niet laten leiden door spectaculair verkochte trivialiteiten en toevalsbevindingen. Laten we hopen dat we in de komende jaren een toename zien van de woorden bevestigt en degelijk in de wetenschappelijke literatuur.